یکشنبه ۵ اردیبهشت ۱۳۸۹ - ۱۹:۱۲
۰ نفر

همشهری‌آنلاین: ماهور 46 تفاوتی عمده با شماره‌های پیشین دارد و آن فزونی مطالب تالیفی بر مطالب ترجمه‌ای است

 به گزارش همشهری‌آنلاین دلیل چنین حجم غیر‌متعارف از مطالب تالیفی ،از یک سو، حجمِ تاحدى غیرمتعارفِ مقالاتِ فارسى و، از سوى دیگر، حجم قابل‏ملاحظه‏ى «مباحث ویژه» است که، استثنائاً، در قالب گفتگوهاى مهمى درباره‏ى نگرش‏هاى موسیقى‏شناسىِ ترکى به پدیده‏ى عبدالقادر مراغى ارائه شده است.

مقاله‏ى اول، به‏قلم دکتر ساسان سپنتا، نگاهى است تازه به رساله‏هاى موسیقى و آواشناسىِ ابن‏سینا که به‏ویژه شامل تبدیل موازین ریاضىِ این رساله‏ها به واحدهاى فیزیکِ جدید توسط مؤلف است. این مقاله، که اساساً بر بخش موسیقىِ کتابِ "شفا" متمرکز است، نظرات ابن‏سینا را با داده‏هاى فیزیکِ جدید تطبیق مى‏دهد و در بخشى از آن، پس از ارائه‏ى فواصلِ موجود در اجناسِ مختلفِ معرفى‏شده توسط ابن‏سینا به واحدِ سِنت، آنها را با ذوالاربع‏هاى رساله‏ى موسیقىِ خیام و موسیقى کنونىِ ایران مقایسه مى‏کند.

مقاله‏ى دوم، نوشته‏ى سعید کردمافى، مقاله‏ى مفصلى است که در آن مؤلف، با هدفِ ارائه‏ى امکانات بالقوه‏ى مُدال در موسیقى ایرانى به‏ منظور ایجاد فضاهاى مُدالِ تازه، به کشف و فهرست‏کردنِ تمامىِ سلول‏هاى اکتاوىِ بالقوه‏اى که مى‏توان با ترکیبِ تریکُردها، تتراکُردها و پنتاکُردها در این موسیقى به دست آورد مى‏پردازد. مؤلف در طى این مقاله، که از پایان‏نامه‏ى او با راهنمایىِ حسین علیزاده و مشاوره‏ى هومان اسعدى براى دوره‏ى کارشناسىِ موسیقىِ دانشگاه تهران استخراج شده است، فرآیندِ دستیابى به این سلول‏ها را با بحث درباره‏ى مفاهیمِ بنیادینى مثل مُد، انواع سلول‏هاى مُدال در رسالات قدیم، قواعد ملایمتِ فواصل و اجناس، پرده، جمع، ترکیب جموع ناقصه و نیز مرورى انتقادى بر تئورى‏هاى معاصر و بررسى انواع ترکیبات جموع ناقصه در موسیقىِ فعلى ایران مستند مى‏کند. در انتهاى مقاله فهرست این سلول‏ها با ذکر موارد ملایمت و ناملایمتِ آنها مى‏آید.

در مقاله‏ى سوم، على جریته به احصاء فیگورهاى ملُدیک در ردیف میرزا عبداللَّه مى‏پردازد. وى، پس از تعریفِ مفاهیمى مثل «ملُدى‏مدل» و «نقش‏مایه»، مورد اخیر را به چند دسته‏ى مختلف، مثل نقش‏مایه‏هاى مبتنى بر اوزان شعرى، نقش‏مایه‏هاى فرود، نقش‏مایه‏هاى ریتمیک متریک، نقش‏مایه‏هاى با وزن آزاد از نوع تحریر و غیره، تقسیم و پس از یافتن و کُدگذارىِ آنها، در انتها همه‏ى آنها را به تفکیکِ دستگاه‏ها و آوازها فهرست مى‏کند. جدول نهایىْ ترکیبِ این فیگورهاى ملُدیک در هریک از گوشه‏هاى دستگاه‏ها و آوازهاى ردیف میرزا عبداللَّه را ارائه مى‏دهد.

«مباحث ویژه»ى این شماره،  به گفتگوهایى اختصاص دارد که توسط محمدرضا درویشى و سیروس جمالى در سال گذشته در استانبول با موسیقى‏شناسان و موسیقیدانانِ ترک، درباره‏ى عبدالقادر مراغى و آثار او و نیز جایگاه این موسیقیدان برجسته‏ى دوره‏ى تیمورى در فرهنگِ موسیقایىِ عثمانى، صورت گرفته است.

محمدرضا درویشى، در پى اجرا و ضبطِ آثار منسوب به عبدالقادر مراغى که به‏زودى منتشر  مى‏شود، این گفتگوهاى مهم را جهت روشن‏کردنِ برخى نکته‏هاى مبهم درباره‏ى این آثار ترتیب داده است که نشانگر اختلاف و اشتراکات نظر متخصصین موسیقىِ عثمانى در این باره است. این گفتگوها، در عین حال، چشم‏اندازى کلى از وضعیت موسیقى‏شناسىِ ترکى ارائه مى‏دهند که براى علاقمندان بسیار قابل‏توجه است.


در بخشِ «نقد» این شماره مقاله‏ى خواندنى‏اى داریم از سیدابوالحسن مختاباد که به تناقضات نظرى و عملىِ مدیریت موسیقى در کشور مى‏پردازد و سیاست‏هاى رایج در حوزه‏ى موسیقى را به نقد مى‏کشد. مؤلف در این مقاله نشان مى‏دهد که بلاتکلیفىِ مدیران موسیقى در سى‏ساله‏ى پس از انقلاب و فقدان یک نظریه و/ یا برنامه‏ى روشن و قابل‏اتکا چه پیامدهایى براى موسیقى کشور داشته است. نکاتى که وى درباره‏ى دوره‏ى گل‌ها ذکر مى‏کند و آن را با دوره‏ى کنونىِ برنامه‏هاى رادیو تلویزیونى مقایسه مى‏کند به‏خوبى پیامدهاى دو نگرشِ متفاوت به موسیقى را بازتاب مى‏دهد.

سرانجام، در همین بخشِ نقد، ترجمه‏ى مطلبِ مهمى درباره‏ى زیباشناسىِ موسیقى مردم‏پسند نوشته‏ى تئودُر گرِیسیک آمده است که نظرات مختلف و گاه متعارض درباره‏ى این زیباشناسى را، به‏خصوص در مقایسه با زیباشناسىِ موسیقىِ کلاسیک، ارائه مى‏دهد. این مقاله، از آنجا که چشم‏انداز وسیعى از مباحث مربوط به این موضوع ارائه مى‏دهد و به‏ویژه با کتابنامه‏ى توضیحى‏اش، شروع بسیار خوبى براى علاقمندانى است که مایل‏اند در این زمینه به مطالعه یا تحقیق بپردازند.

کد خبر 105923

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار ارتباطات و فناوری

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز